Beskidzki zwyczaj sporządzania w kociołku przy ognisku dania zwanego prażonki, wziął się zapewne z pasterskich zwyczajów Wołochów, którzy zasiedlali Beskidy już od XII - XIII wieku przemieszczając się z południowych Karpat. Przynieśli swoją kulturę pasterską i swój sposób życia w górach. Podstawowym zajeciem Wołochów było pasterstwo. Przy szałasach na polanach, gdzie pasano owce, a także w domach, paliło sie ognisko, a nad nim wisiał kociołek z gotującym się jedzeniem. Przybysze wrośli w naszą góralską społeczność, a niektóre ich zwyczaje na szczęście pozostały.

Prażonki to idealny pomysł na jesienny piknik. Przygotować potrawę w żeliwnym garnku lub garnku ze stali nierdzewnej ze szczelną pokrywką i prażyć najlepiej nad ogniskiem. Prażyć uważnie na niewielkim ogniu, aby potrawa się nie przypaliła. Po godzinie - lub wcześniej - sprawdzić czy miękkie. Im dłużej będzie garnek na ogniu, z tym z większym apetytem danie będzie spożywane przez siedzących wokół ogniska biesiadników, owiewanych smakowitym zapachem i dymem ogniska.

Na kociołek (garnek) o pojemności 5 litrów bierzemy ok.

• 5 kg ziemniaków

• 0,50 dag boczku wędzonego ( lub wiecej)

• 0,80kg - 1 kg kiełbasy ( lub więcej)

• 5-10 sztuk cebuli pokrojonych w plasterki

• 3-4 pokrojone drobno spore pęczki zielonej pietruszki

• 3-5 dużych liści selera ( w całości)

• 0,5 kg marchewki w plasterkach

• 0,3 kg korzeni pietruszki w plasterkach

• 1 spory korzeń selera drobno pokrojony

• całe liście kapusty do wyłożenia garnka

• 5 -10 dkg smalcu lub ostatecznie oleju rzepakowego

• sól, pieprz mielony do smaku

Najlepiej na surowo prażonki przygotować w domu. Napełniony garnek zapakować do samochodu lub na rower, a prażyć na ognisku w wybranym na piknik miejscu.

Ziemniaki i inne warzywa obrać, umyć i pokroić

Dno naczynia wykładamy plastrami boczku. Następnie wnętrze garnka ( dno i boki ) obkładamy całymi liśćmi kapusty i układamy warstwami:

• ziemniaki pokrojone w grubsze plastry,

• wędliny ( kiełbasa, boczek ) w cienkich plasterkach,

• pokrojone drobno warzywa,

• sól i pieprz do smaku,

• smalec, liście kapusty i szczelna pokrywa

Czynność powtarzamy aż do wypełnieniam garnka. Na wierzch dajemy smalec i całość okrywamy jeszcze świeżymi liśćmi kapusty. Dla szczelności warto przykryć gar folią aluminiową, obwiazać i oczywiście położyć szczelny, ciężki dekiel. Etapy wypełniania garnaka na załączonych zdjeciach.

Uwaga! Jeżeli wybieramy garnek żeliwny, to koniecznie w środku emaliowany. Zaś garnek ze stali nierdzewnej powinien mieć grube dno i również metalowe uchwyty, bo plastik spali się w ogniu.

Danie można modyfikować wg własnego upodobania, dodając więcej wędlin i np żeberka wieprzowe, ale nadmiar nie zawsze poprawi smak. Warto dodać też kilka łyżek wody. Dobrze smakuje bez dodatków. Można podawać z maślanką, z kwaśnym mlekiem lub z sałatką. Najlepiej z mizerią lub ogórkami kiszonymi. Można to jednogarnkowe danie przyrządzić na niewielkim ogniu (gazie) w domu w mniejszym, szczelnym naczyniu. Warto spróbować.

O popularności prażonek (duszonek) może świadczyć organizowanie światowego festiwalu tej potrawy na Śląsku.

Tekst i zdjecia:Sonia Baran